Het laatste vragenuurtje voor het zomerreces stond helemaal in teken van de gebeurtenissen in Turkije. Hieronder leest u mijn bijdrage in het debat. Hier kan u het herbekijken.
Barbara Pas (VB): Mijnheer de eerste minister, de al dan niet georkestreerde en mislukte staatsgreep in Turkije heeft ervoor gezorgd dat Erdogan nu de ideale aanleiding heeft om de zuivering die hij al jaren doorvoert in het leger en bij justitie, in snel tempo uit te breiden en te vervolmaken. Hij heeft als het ware het jachtseizoen vervroegd geopend met een ware heksenjacht op elke kritische stem. Radio- en tv-zenders verliezen hun zendvergunningen en bijna 50 000 mensen werden ondertussen gearresteerd of ontslagen. De voorbije dagen werden duizenden rechters, leraren, militairen en ambtenaren aangehouden of op non-actief geplaatst. Academici mogen ondertussen het land zelfs niet meer verlaten. Het is duidelijk dat Erdogan zeer grondig bezig is met zijn week van de lange messen en dat was duidelijk voorbereid. De zwarte lijst lag klaar.
Wat mij nog het meest verontrust, mijnheer de eerste minister, is dat Erdogan erin slaagt om zijn zuiveringsoperatie ook in Europa te verspreiden. Vindt u het normaal dat na een vingerknip van Erdogan een significant aantal van zijn aanhangers in Beringen een gemeenschapscentrum bestormt en vernielt, dat in Limburg tientallen Turkse Gülensympathisanten zodanig worden geïntimideerd en bedreigd dat zij moeten onderduiken? Vindt u het een blijk van geslaagde integratie dat mensen van de derde en vierde generatie hier zulk gedrag stellen?
Mijnheer de eerste minister, tot hiertoe bent u stil geweest. De regering staat erbij en kijkt ernaar. Ik heb nog geen enkele afwijzende reactie richting Erdogan gehoord. Waarom? Waarom kwam er geen duidelijke en snelle veroordeling aan het adres van Erdogan? Hij is alle aspecten van een democratische samenleving aan het opruimen en aan het vervangen door een totalitaire islamstaat.
Tot slot, mijnheer de eerste minister, zult u in Europa eindelijk zeggen dat het onmiddellijk moet gedaan zijn met de toetredingsonderhandelingen van Turkije?
…
Charles Michel, premier ministre: Monsieur le président, chers collègues, j’ai la conviction que certains moments de la vie politique nous appellent à nous rassembler sur l’essentiel, sur les valeurs fondamentales. Nous sommes confrontés, chacun le mesure bien, à un moment de l’histoire de l’Europe présentant de l’insécurité, de l’instabilité, des difficultés au Sud de l’Europe, avec la situation en Irak, en Syrie, en Libye. Il y a aussi beaucoup de doutes, beaucoup de questionnements sur la relation avec un grand voisin à l’Est, la Russie.
Dans cette période d’instabilité et d’insécurité, il est important de revenir aux fondamentaux de ce que, profondément, nous sommes; de revenir aux fruits de l’histoire européenne: les valeurs des Lumières, l’État de droit, la démocratie, le respect, la tolérance. Bien sûr, il y a dans la vie diplomatique internationale des nécessités. Il y a, de temps à autres, une certaine exigence de pragmatisme. Mais il y a aussi, et ce moment-là est venu, l’exigence de rappeler ces valeurs fondamentales lors des moments-clés.
Les membres du gouvernement, comme chacun dans cette assemblée, ont suivi les événements de la nuit de vendredi à samedi. Immédiatement, le samedi matin, M. Didier Reynders et moi-même avons réagi. Premier point: nous condamnons toujours, et en Turquie aussi, l’usage de la force pour capter le pouvoir. Dans le même temps, dans la même communication, dès le samedi matin, avec M. Didier Reynders, nous indiquions d’emblée qu’il fallait appeler à la retenue, à la proportionnalité dans les réactions.
Dès le samedi matin, nous redoutions déjà la tentation d’utiliser un momentum pour s’orienter vers des comportements inacceptables. Et je veux être très clair. Je le dis avec la plus grande solennité, au nom du gouvernement: ce qui se passe aujourd’hui en Turquie, et je mesure le mot que j’utilise, est un dérapage, est une dérive autoritaire totalement inacceptable, que nous condamnons!
Ik wil ook duidelijke taal spreken. Ja, er is een toetredingsproces, maar ik ben ter zake tegenover u altijd duidelijk geweest, ook als het gaat over de akkoorden met betrekking tot de vluchtelingen: geen blanco cheque. We zijn daarover zeer duidelijk. Ik bevestig dit voor ons belangrijk engagement.
De realiteit is zeer duidelijk.
Que se passe-t-il en Turquie pour l’instant? Le constat est clair. De plus en plus, et pas seulement depuis ces derniers jours, la Turquie est en train de tourner le dos aux valeurs européennes et au projet européen. Ici et maintenant, on ne peut que constater que l’adhésion de la Turquie n’est rien d’autre qu’un mirage, dans la situation que nous connaissons aujourd’hui.
Si elle devait être rétablie, nous considérerons que la peine de mort est une ligne rouge totalement infranchissable à nos yeux. Nous faisons ce plaidoyer avec beaucoup de conviction dans les enceintes européennes, pour susciter l’adhésion de nos collègues européens dans ce cadre.
Een aantal leden heeft terecht de aandacht op de situatie in België gevestigd. Wij hebben de laatste dagen en uren ook daar initiatieven ter zake genomen. Wij willen geen overdracht van deze conflictsituatie naar België. Dat is voor ons onaanvaardbaar. Wij hanteren het principe van cohesie, het principe van respect, het principe van tolerantie. Dat blijft voor ons een cruciaal punt. Daarover bestaat geen twijfel.
Maandag vond een vergadering van de Nationale Veiligheidsraad plaats. Op die gelegenheid heeft de regering, mijn collega’s en ikzelf, een duidelijke boodschap aan onze veiligheidsdiensten gegeven. De bedoeling is zeer duidelijk. Wij willen dat onze veiligheidsdiensten zeer alert blijven met het oog op het behouden van de cohesie: een nultolerantie voor bedreiging, een nultolerantie voor intimidatie
Je veux enfin, pour être précis, répondre à une interpellation qui m’a été adressée dans le cadre des relations diplomatiques. Nous avons effectivement constaté des expressions de la part de collègues qui travaillent à l’ambassade de Turquie, qui ne sont pas acceptables à nos yeux. Je vais être très clair sur ce point: il y a des pratiques sur le plan diplomatique que nous entendons faire respecter.
Je vous annonce que nous avons demandé que l’ambassadeur de Turquie soit convoqué aux Affaires étrangères cet après-midi afin de donner des explications sur la situation. C’est la première étape. En fonction des explications qui seront données, le gouvernement appréciera quels types de conséquences doivent être réservés à ce qui n’est pas acceptable à nos yeux dans les expressions qui ont été mentionnées et que personne, ici, lorsque l’on adhère aux valeurs démocratiques, ne peut respecter
En un mot et en conclusion, monsieur le président, chers collègues, nous n’allons pas baisser les yeux. Nous n’allons pas boucher nos oreilles sur ce qui se passe en Turquie. Nous n’acceptons pas que des milliers, peut-être même des dizaines de milliers de fonctionnaires, de magistrats, de professeurs, d’enseignants soient mis en cause en quelques heures, en quelques jours dans le cas de ce qui s’apparente à une dérive que nous ne pouvons pas tolérer. Nous défendons l’État de droit. Nous défendons la démocratie. Nous allons le faire en Belgique. Nous allons le faire en Europe. Nous allons mobiliser dans toutes les enceintes, y compris dans le cadre de l’OTAN, pour porter effectivement les valeurs auxquelles nous croyons.
Barbara Pas (VB): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de eerste minister, u hebt vandaag eindelijk gezegd dat de praktijken van Erdogan en de uitwassen ervan in dit land onaanvaardbaar zijn, terecht. Maar het mag niet daarbij blijven, het mag niet bij harde woorden in dit halfrond blijven, u moet hierbuiten even duidelijk zijn en, vooral, u moet ernaar handelen.
Ik hoor hier verschillende leden van regeringspartijen, mevrouw Jadin en de heer De Roover, zeggen dat Turkije, wat hen betreft, niet mag toetreden tot de Europese Unie, maar er wordt niet naar gehandeld, mijnheer de eerste minister. Deze week was er een Europese Raad, daar heeft België niet gevraagd om de toetredingsonderhandelingen stop te zetten. Wel integendeel, volgende week wordt de Turkse minister voor de EU-zaken opnieuw uitgenodigd op een informele top van de Europese Raad, net om over een EU-uitbreiding te praten. Ondertussen loopt de miljardenstroom aan pretoetredingssteun, iets dat in 2014 werd afgesproken met de Europese Unie, gewoon verder naar Turkije. Houdt het dus alstublieft niet bij woorden maar handel er ook naar.
Het is waanzinnig. Begin deze maand heeft Erdogan aangekondigd, hij heeft blijkbaar nieuwe stemmen nodig voor zijn AK-partij, dat hij 3 miljoen Syrische vluchtelingen Turks staatsburger gaat maken. Als u zo voortdoet, kunt u daarvan meteen ook EU-burgers maken.
Mijnheer de eerste minister, als democraat en overtuigd Europeaan weiger ik daaraan mee te doen en reken ik op hard verzet en onmiddellijke stopzetting van die toetredingsonderhandelingen.