Midden juni 2016 stuurde staatssecretaris Francken naar 4499 Afghaanse asielzoekers een brief waarin hij hen aanbood vrijwillig terug te keren naar hun land. Elke terugkeerder zou een herintegratieproject, tijdelijke huisvesting, technische ondersteuning en desgevraagd een microkrediet om een eigen zaak op te starten krijgen om zo in Afghanistan een nieuw leven te kunnen opbouwen. Een vrij aantrekkelijk aanbod dus, met een prijskaartje van 2.200 euro per asielzoeker.
Uit de gegevens die ik daarover opvroeg, blijkt nu evenwel dat deze campagne een totale flop is geworden. In de tweede jaarhelft van 2016 maakten immers slechts 45 Afghanen daarvan gebruik en keerden op die wijze terug naar hun land. Dat is nauwelijks één percent van het aantal aangeschreven personen. Bovendien is dat veel minder dan het aantal vrijwillige Afghaanse terugkeerders in de eerste jaarhelft van 2016, voor de campagne dus, toen er nog 117 Afghanen die stap zetten.
Toen Francken deze campagne lanceerde, stelde hij dat deze campagne geen garantie op succes was en dat “een geloofwaardig gedwongen terugkeerbeleid dan ook een onontbeerlijke stok achter de deur is.. […] In gans 2014 werden amper 13 Afghanen gedwongen gerepatrieerd. Ik hoop dat aantal dit jaar nog fors op te schroeven.”
Ook hiervan, zo moet worden vastgesteld, is niet veel in huis gekomen. Weliswaar werden in 2016 41 Afghanen gedwongen teruggestuurd, wat, zo men wil, rekenkundig een verdriedubbeling is, maar in het licht van het onbenullige aantal uitwijzingen in 2014 en de duizenden Afghaanse illegalen die hier verblijven, stelt dit nog altijd niet veel voor.
De gedwongen terugkeer van Afghanen werd opgedreven van niets naar bijna niets, maar dat noem ik geen prestatie. Ik geef de staatssecretaris volkomen gelijk wanneer hij stelt dat een terugkeercampagne alleen maar effect heeft als hij met de stok achter de deur dreigt. Dat deze terugkeercampagne op een totale mislukking is uitgedraaid, is dan ook het beste bewijs van het ontbreken van die stok achter de deur. Afghaanse illegalen en uitgeprocedeerde asielzoekers maken nog altijd véél meer kans om hier in de illegaliteit te kunnen verblijven dan om te worden opgepakt en gedwongen te worden teruggezonden naar hun land en dus blijven ze hier. Ik roep de staatssecretaris dan ook op om eindelijk eens écht werk te maken van een gedwongen terugkeer van alle illegaal hier verblijvende of uitgeprocedeerde Afghaanse en andere asielzoekers. Nu blijft het dweilen met de kraan open.