Vandaag interpelleerde ik de eerste minister over de politieke benoemingscarrousel. Hieronder kan u mijn tussenkomst lezen, alsook het weinig zeggend antwoord van de premier en de spreidstand van de N-VA in deze (bestuurders mag wel – CEO’s niet)…
“Mijnheer de voorzitter, het dossier van de politieke benoemingen sleept al enige tijd aan. Er begint een onfris geurtje aan te hangen. Het gaat om 101 potentiële politieke vriendjes die nog voor de zomer zouden moeten worden benoemd, met name 83 bestuurders, 5 CEO’s en 13 voorzitters van ongeveer 17 overheidsbedrijven. Uit de discussies van de voorbije weken is wel heel duidelijk geworden dat het getouwtrek daarover volop bezig is. CD&V herhaalt dat het gewicht van OpenVld in de benoemingen veel te groot is enzovoort.
Uit heel die benoemingssoap zijn tot nu toe al een aantal zaken duidelijk geworden: de partijkaart primeert en de Copernicushervorming is mislukt, want het getouwtrek, het gemarchandeer en het benoemen van die politieke vriendjes gebeurt nog schaamtelozer dan vroeger.
Mijnheer de premier, het is duidelijk dat de regering eigenlijk met de topbenoemingen in haar maag zit. Vorige week wou of mocht geen enkele vicepremier uitleg geven tijdens het vragenuurtje in de Kamer. U hebt uw partijgenoot, minister van Overheidsbedrijven Labille, die eigenlijk geen enkele stem heeft in dit dossier, aangeduid alsvrijwilliger om een korte regeringsmededeling te komen voorlezen.
Daarin meldde hij dat headhunters op zoek zullen gaan naar een aantal topmanagers voor die overheidsbedrijven en dat die headhunters een lijst van vijf kandidaten zullen indienen, waarna de regering de eindbeslissing neemt. Ze mogen daarbij geen rangorde geven, er moet nog voldoende marchandeerruimte overblijven voor de regering. Uiteindelijk levert dat dezelfde politieke benoemingen op. Bovendien zijn het de overheidsbedrijven zelf die de onafhankelijke bureaus aanstellen, dus de CEO’s die vaak kandidaat zijn om zichzelf op te volgen.
Niet alleen de publieke opinie en de oppositie zijn ontstemd over heel die benoemingscarrousel. Ook binnen uw regering was daarover minstens tandengeknars. Uw staatssecretaris, Hendrik Bogaert, heeft voorgesteld om Selor, het officiële selectiebureau van de overheid, in het veld te sturen. Zij zouden toch garant moeten staan voor een objectieve procedure. De heer Bogaert werd echter teruggefloten.
We kregen vorige week van minister Labille geen enkel argument te horen waarom Selor die selectie niet mag doen. Het enige wat hij daarover wist te zeggen, is dat niet wettelijk is bepaald dat het door Selor moet gebeuren.
Er wordt gezegd dat Selor te traag zou werken. Het is niet alleen straf om zoiets over de werking van de eigen diensten te zeggen, het is ook een bijzonder hypocriet argument, want het is de regering die dit dossier al ruim anderhalf jaar laat verrotten.
Mijnheer de premier, ik had van u graag vernomen wat de ware argumenten zijn waarom Selor niet in aanmerking komt.
Ten tweede had ik graag geweten of er al headhuntersbureaus zijn gevonden die in staat zijn om tegen 1 juli vijf kandidaten te vinden voor elk van die functies.
Ten derde, klopt het dat de vicepremiers elk nog hun kandidaten mogen voorstellen, boven op de vijf kandidaten per job die de headhunters mogen aanreiken? Daarop hebben we vorige week in de plenaire vergadering ook geen antwoord gekregen.
Ten vierde, kan u mij zeggen wat heel die headhunteroperatie kost? U bent chronisch op zoek naar centen, u probeert besparingen door te voeren, maar ik vrees dat dit een zeer duur schaamlapje zal zijn.
Ondertussen is ook duidelijk geworden dat het voor de regering niet evident zal zijn om de huidige CEO’s aan de kant te schuiven.
Hun mandaat is wel afgelopen, maar ze hebben ook een arbeidscontract van onbepaalde duur. Als de regering die wil verbreken, moet zij dan ook ontslagvergoedingen betalen? Ik heb uit de media een aantal voorbeelden vernomen. Marc Descheemaecker, huidig topman van de NMBS, zou recht hebben op twee jaar loon, inclusief extra vergoedingen en bonussen, samen voor ruim 800 000 euro. Ook Jannie Haek, Koen Van Loo van de FPIM en Ivan Pittevils van de Nationale Loterij zouden allemaal recht hebben op een ontslagvergoeding van minstens één jaar als de regering hen aan de kant schuift. Graag kreeg ik het totale kostenplaatje van u.
Ten slotte, mijnheer de eerste minister, heb ik nog een vraag over de mogelijke herbenoeming van Servais, de topman van de FSMA. Zijn herbenoeming leek al in kannen en kruiken, en volgens verschillende kranten was het nog slechts een formaliteit dat Servais, als voormalig kabinetschef van Reynders duidelijk van MR- signatuur, ook de komende zes jaar de FSMA zou leiden.
Zijn kandidatuur moet worden voorgedragen door vice-eersteminister Vande Lanotte en minister van Financiën Geens. Wij konden vernemen dat Vande Lanotte geen enkel probleem heeft met een herbenoeming van Servais. Het is weer evenwichten zoeken en gemarchandeer, want het mandaat van FSMA-directeur Henk Becquaert –sp.a-signatuur – zou dan ook meteen worden verlengd.
Bij CD&V lijkt men echter niet echt opgezet met de herbenoeming van Servais. Terecht, want wij weten allemaal dat hij als topman van de toenmalige financiële toezichthouder in 2008 de crisis niet echt zag aankomen en dat hij nadien dezaken rooskleuriger voorstelde dan ze waren.
Nu zegt minister van Financiën Geens dat er officieel nog niets is beslist inzake de herbenoeming van Servais. Mijn laatste vraag is of dit klopt. Zal zijn herbenoeming in die grote benoemingsronde van juli vallen of ligt, zoals wij eerder in de kranten konden vernemen, zijn herbenoeming wel al vast?
Ik dank u bij voorbaat voor uw duidelijke antwoorden.
De voorzitter: Ik wil de collega’s erop wijzen dat zij zich voor een repliek kunnen aansluiten bij het debat.
Eerste minister Elio Di Rupo: Mijnheer de voorzitter, beste collega’s, mevrouw Pas, ik wil beginnen met te zeggen dat een overheidsbedrijf een bedrijf is waarvoor de overheid een bijzondere verantwoordelijkheid draagt. Het is dan ook normaal dat de overheid en dus de regering mee kan bepalen welke personen aan het hoofd van deze overheidsbedrijven komen. De overheid is namelijk de meerderheidsaandeelhouder van de bedrijven waarover het hier gaat.
Kent u immers een privébedrijf waarin de meerderheidsaandeelhouder niet mee bepaalt wie de CEO wordt? Kent u een bedrijf dat zijn CEO aanstelt, enkel en alleen op basis van een examen?
Diezelfde principes gelden ook bij de aanstelling van de CEO’s van de overheidsbedrijven. Een CEO wordt immers niet aangesteld op basis van een examen, zoals dat bijvoorbeeld door Selor wordt georganiseerd. U kunt er echter op rekenen dat wij een keuze zullen maken uit personen die alle capaciteiten hebben om een bedrijf van dergelijke omvang te leiden in de specifieke en complexe context waarin het dient te opereren. Net daarom hebben wij ervoor gekozen om bekwame kandidaten te selecteren via een geobjectiveerde procedure. Daarvoor doen wij inderdaad een beroep op gespecialiseerde HR- bedrijven of zogenaamde headhunters, net zoals dat in het bedrijfsleven of bij de regionale overheid gebeurt.
Ik kijk altijd naar de andere regeringen om te zien hoe wij het beter kunnen doen.
Deze beslissing werd collegiaal genomen door het kernkabinet en wordt dan ook gesteund door alle partijen van de regering.
Ik wil terugkomen tot de essentie van de zaak. Of het nu in het bedrijfsleven is of bij de overheid op federaal, regionaal of gemeentelijk niveau, altijd heeft de meerderheidsaandeelhouder zijn zeg in het selectieproces van de CEO of gedelegeerd bestuurder. Welk etiket u daarop kleeft, moet u zelf kiezen, maar weet dat de regering uit democratisch verkozen, politieke partijen bestaat. Elke beslissing die hun vertegenwoordigers nemen, is per definitie politiek. U kunt dat zien als een slecht woord, al beledigt u daarmee ook zichzelf.
Laten we dan ook stoppen met te zeggen dat wie door de regering wordt aangesteld, niet competent is. Als ik slechts een voorbeeld mag geven: de CEO van bpost is destijds door de politiek aangesteld. Ik hoor vandaag echter niemand klagen dat hij zijn job niet goed doet.
Ten slotte wil ik nog terugkomen op de timing van dit dossier. Daarbij kunnen wij geen abstractie maken van de lange periode waarin de vorige regering in lopende zaken was. Hierdoor heeft de aanstelling van verschillende overheidsvertegenwoordigers in diverse organen en raden van bestuur een grondige vertraging opgelopen. De huidige regering kan daarvoor niet volledig aansprakelijk worden gesteld. Niettemin zullen wij dit dossier snel finaliseren, opdat het uitstel geen impact zou hebben op het goed functioneren van onze instellingen en overheidsbedrijven.
Ik dank u voor uw aandacht.
Barbara Pas (VB): Mijnheer de voorzitter, ik dank de premier voor zijn antwoord. Ik ben er niet veel wijzer door geworden omdat ik geen objectieve argumenten heb gehoord waarom Selor niet wordt ingeschakeld.
De CEO’s moeten geen examen afleggen. Er wordt gezegd dat het een geobjectiveerde procedure is, maar er is absoluut geen sprake van een objectieve procedure. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat de wortel van de mooie postjes blijkbaar aantrekkelijker is dan de stok van de publieke verontwaardiging. U geeft één voorbeeld van iemand die door de regering werd aangeduid die zijn job goed doet. Het zou maar erg zijn moest u geen enkel voorbeeld kunnen vinden in dat geval.
Het is wel duidelijk dat de politieke evenwichten primeren. Volgens u mag men niet zeggen dat wie de regering aanduidt niet competent is. Dat heb ik ook niet gezegd. Vandaag stellen wij echter vast dat niet de noden van de federale administratie of van de overheidsbedrijven en de bekwaamheid of de ervaring van de kandidaten primeren. De politieke kleur en de partijkaart blijven tot vandaag het belangrijkste. De headhunters zijn een schaamlapje daarvoor.
Herinner u de benoeming van de Dexiabestuurders. Het verslag van het onafhankelijk bureau dat werd aangeduid om een zweem van objectiviteit te geven, werd teruggestuurd omdat de PS-kandidaat die het uiteindelijk zou worden, niet werd voorgedragen door het onafhankelijk bureau.
Trouwens, u hebt ook geen antwoord gegeven op mijn vraag of de vice-premiers nog iemand mogen toevoegen aan de vijf kandidaten van de headhunters. Het blijft een koehandel, een symptoom van de Belgische ziekte. Wij zullen een motie indienen in de hoop dat er aan die koehandel een einde wordt gemaakt.
Ik heb de voorzitter ijverig zien noteren. Hij heeft al tweemaal gezegd dat men zich mag aansluiten in de repliek. Ik hoop dat collega Bracke dat zeker zal doen. Zoals de premier heeft gezegd in zijn antwoord, hoop ik ook dat zij het beter zullen doen dan de andere regeringen. Ik stel vast dat de andere regeringen in hetzelfde bedje ziek zijn. Voor collega Bracke zich in de repliek aansluit, raad ik hem aan De Tijd van vandaag te lezen. Daarin staat vandaag een heel verhelderend lijstje van N-VA- gekleurden die door de Vlaamse regering werden aangeduid.
De voorzitter: Zijn er collega’s die zich willen aansluiten? Zo niet, mijnheer de eerste minister, wil ik dat met uw welnemen van op deze plaats doen, tenzij iemand het voorzitterschap wil overnemen, hoewel dat niet per se moet. Ik wil mij inderdaad aansluiten en een antwoord geven aan u en aan mevrouw Pas.
Mevrouw Pas, ladies first, u moet eens goed lezen wat in De Tijd staat. Dan zult u zien dat een aantal bestuurders, en niets anders, – voorzitters zijn ook bestuurders – worden aangewezen die inderdaad door Vlaanderen en door onze partij daar zijn gezet.
Ik vind het absoluut geen probleem dat in raden van bestuur de aandeelhouder, de overheid dus, vertegenwoordigd is. Dat is normaal. Ik heb zelf dertigjaar lang voor een instituut gewerkt dat gedepolitiseerd is. Toen het gepolitiseerd was, was dat er in alle eerlijkheid ook aan te zien en te horen. Het is nu echter gedepolitiseerd en partijen wijzen er leden aan voor de raad van bestuur. Met de hand op het hart kan ik zeggen dat deze mensen heel geregeld hun politieke aanhorigheid hebben verlaten om beslissingen te nemen in het belang van het bedrijf in kwestie. Dat is dus normaal. Als u dat goed leest, dan zult u zien dat daar sprake is van bestuurders maar niet – en nu komen wij aan het punt – van CEO’s. Dat is wat de federale regering nu blijkbaar wel als bedoeling in het hoofd heeft. … “